Nie ma w Polsce zakładu czy spółki komunikacyjnej zajmującej się publicznym transportem zbiorowym, która byłaby w stanie sama się utrzymać m.in. z wpływów ze sprzedaży biletów. GZK w Rędzinach co roku musi posiłkować się dotacją z gminy oraz wsparciem w ramach Funduszu rozwoju przewozów autobusowych. Oferuje jednak mieszkańcom niezmienne wysoką jakość usług i dużą częstotliwość kursów.
Gminny Zakład Komunikacyjny w Rędzinach realizuje na terenie gminy Rędziny zadanie publicznego transportu zbiorowego osób już od przeszło 31 lat. Zielone autobusy przewożą rocznie średnio ok. 700-800 tys. pasażerów, choć w latach 2020-2021, z powodu pandemii COVID-19, było to nawet mniej niż 500 tys. osób.
– Oczywiście, dekadę czy dwie dekady temu, liczba pasażerów była jeszcze większa i sięgała ponad 900 tys. osób, jednak ułatwiony dostęp do tanich samochodów używanych, chęć zwiększenia osobistej wygody w przemieszczaniu się, czy w końcu dość kłopotliwy dla gminnej komunikacji remont ul. Warszawskiej spowodowały odpływ pewnej liczby osób korzystających z komunikacji zbiorowej – zwraca uwagę Adam Wolski, kierownik GZK. – Niemniej jednak to nadal jedyny gminny przewoźnik w województwie śląskim realizujący przewozy w takiej skali. Jest to bowiem ok. 600 tys. km rocznie przy 51 kursach na terenie gminy w jedną stronę w dni robocze – dodaje.
Autobusy GZK dojeżdżają gdzie tylko mogą, bez względu na rentowność
Przewoźnik realizuje kursy od wczesnych godzin porannych, tj. od 4.30 do późnych godzin wieczornych, tj. 23.25, dojeżdżając do wszystkich miejscowości na terenie gminy, poza wsią Madalin, dla której nie ma fizycznie możliwości dojazdu autobusem 10-12 metrowym.
Usługi realizowane są bez względu na „rentowność” linii, tak aby zapewnić dostęp do komunikacji każdemu mieszkańcowi gminy, tam gdzie tylko jest to możliwe. To zupełnie inne podejście niż w przypadku przewoźników komercyjnych, którzy jeżdżą tylko tam, gdzie im się to opłaca.
– Są więc zatem pory szczytowe w komunikacji, gdzie autobusy są maksymalnie wypełnione, ale są też takie pory, kiedy w pojeździe jedzie tylko kilka osób. Nie jest bowiem możliwe, aby wszystkie realizowane kursy były „zarabiały” na siebie. Takie jest bowiem założenie komunikacji o charakterze użyteczności publicznej – zapewnić dostęp do transportu zbiorowego, w możliwie optymalny sposób, wszystkim pasażerom o każdej porze dnia – przypomina Adam Wolski.
Niezbędne wsparcie finansowane gminy dla bieżącej działalności
W całej Polsce nie ma zakładów czy przedsiębiorstw realizujących publiczny transport zbiorowy, które są w stanie samodzielnie się utrzymać. Zawsze wymaga to dodatkowego finansowania ze strony samorządu lub innych dopłat. Przychody ze sprzedaży biletów, zarówno jednorazowych jak i miesięcznych, w najlepszym wypadku są w stanie pokryć ok. 40 proc. kosztów funkcjonowania, a nierzadko jest to poniżej 30 proc. Pozostałą część stanowią dotacje ze strony samorządu i inne dopłaty.
GZK w Rędzinach nie jest wyjątkiem. Własnych przychodów uzyskuje ok. 1,4 mln zł rocznie, co wystarcza na pokrycie jedynie ok. 35 proc. kosztów. Ponadto otrzymuje średnio 1,5-1,7 mln zł dotacji z Urzędu Gminy Rędziny oraz ok. 900 tys. zł dopłat z Funduszu Rozwoju Przewozów Autobusowych.
– Ciężko jest zatem porównywać koszty funkcjonowania przewozów realizowanych małymi busami wykonującymi kilkanaście kursów w ciągu dnia do przewoźnika takiego jak GZK Rędziny, szczególnie w dobie bardzo wysokich cen paliw czy ciągle podnoszonej płacy minimalnej. Jednak to, co wyróżnia naszego rodzimego przewoźnika, oprócz charakterystycznych barw, to pewność, stabilność i poczucie bezpieczeństwa, jakie daje punktualna komunikacja realizowana nowoczesnym i sprawnym taborem – zaznacza kierownik GZK.
Koszty rosną, a więc obciążenie gminy również. Cięć oferty jednak nie ma
Wójt Paweł Militowski zwraca uwagę, że chociaż obciążenia finansowe gminy są coraz większe, to nie ma planów redukowania oferty przewozowej GZK w celu obniżenia kosztów.
– W trosce o dobro mieszkańców utrzymujemy wysoką częstotliwość kursów, mimo że koszty rosną. Ceny biletów trzeba czasem podnieść, ale to i tak nie załatwia sprawy, dlatego gmina musi także dokładać do funkcjonowania GZK więcej z budżetu. Po stronie gminy były też starania o zapewnienie finansowania zakupu autobusów czy modernizacja budynków na terenie zakładu. To spore obciążenie – wymienia.
Niektóre gminy oferują mieszkańcom bezpłatną komunikację.
– Ale trzeba sobie zdawać sprawę z tego, że w takiej sytuacji większe koszty spoczywają na gminie. Skoro musi więcej pieniędzy włożyć w transport zbiorowy, to tych pieniędzy zabraknie w innym miejscu np. na inwestycje, albo w celu pokrycia różnicy konieczne okazuje się podniesienie np. stawek podatkowych. Nigdy nie jest to więc tak naprawdę bezpłatna komunikacja – podkreśla wójt.
